Özbekçe/Ders 1
Menge kene
Diyaloglar
değiştirUzbek Dialogue • Ders 1 • audio: upload • upload (131 + 142 kb • help) Greetings | |
---|---|
Donald | Assalom alaykum! |
Erkin | Vaalaykum assalom! Xush kelibsiz! Marhamat, kiring. |
Donald | Rahmat! |
İkinci Diyalog | |
Donald | Mening ismim Donald. Men Kaliforniyadan keldim. |
Erkin | Xush kelibsiz! Marhamat, keling. Mening ismim Erkin. Men o’qituvchiman. |
Donald | Men O’zbek tilini o’rganyapman. Men O’zbekistonda ishlamoqchiman. |
Üçüncü Diyalog | |
Erkin | Yaxshimisiz? Ishlaringiz yaxshimi? |
Donald | Rahmat! Ishlarim juda yaxshi. Sizning ishlaringiz qanday? |
Erkin | Mening ishlarim ham yaxshi |
Dördüncü Diyalog | |
Donald | Kechiring. Men Qaytaman. |
Erkin | Xayr! Yaxshi boring. |
Donald | Xo’p, xayr! Yaxshi qoling. |
Vokabüler
değiştirUzbek Dialogue • Ders 1 • audio (upload) Vocabulary | ||
---|---|---|
Assalomu alaykum! | Esselamun aleyküm! | |
Vaalaykum Assalom! | Ve aleyküm selam! | |
Xush | hoş, iyi | |
kelibsiz | geldiniz | |
Xush kelibsiz | Hoş geldiniz | |
Marhamat | Lütfen | |
kirmoq | girmek | |
kiring | girin | |
Rahmat | Teşekkür ederim | |
men | ben | |
mening | benim | |
ismim | ismim | |
Kalaforniyadan | Kaliforniya'dan | |
keldim | geldim | |
keling | gelin | |
Erkin | Erkin | |
o’qituvchiman | öğretmenim | |
O’zbek | Özbek | |
o’zbek tilini | Özbek dilini | |
o’rganyapman | öğreniyorum | |
O’zbekistonda | Özbekistan'da | |
ishlamoqchiman | çalışmak niyetindeyim | |
yaxshi | iyi | |
-mi | mi | |
yaxshimi? | iyi mi? | |
yaxshimisiz? | iyi misiniz? | |
ishlaringiz | işleriniz | |
ishlaringiz yaxshimi? | işleriniz iyi mi? | |
ishlarim | işlerim | |
juda | çok | |
sizning | sizin | |
ishlaringiz qanday? | işleriniz nasıl? | |
mening | benim | |
ishlarim ham yaxshi | işlerim de iyi | |
kechiring | bağışlayın | |
qaytaman* | gideceğim | |
xayr | hoşça kalın | |
boring | gidin | |
yaxshi boring | iyi gidin (=güle güle) | |
xo’p | tamam | |
qoling | kalın | |
yaxshi qoling | iyi kalın (=hoşça kalın) |
*(Qaytaman "Gideceğim / Gidiyorum", veya "Geri döneceğim / Geri dönüyorum")
Gramer ve Vokabüler Açıklamaları
değiştirDiyalog 1 için
değiştirAssalomu Alaykum İslam dünyasında çok yaygın kullanılan bir selamlamadır. Anlamı Allah'ın selamı üzerinize olsun olan Arapça bir selamlamadır ve cevaben daima Vaalaykum Assalom yani Senin de Allah'ın selamı üzerine olsun denilmektedir.
Özbekler'in günün farklı zamanlarında kullandıkları başka selamlamaları da vardır. Bu selamlamalara verilen cevap genellikle aynısıdır.
[Uzbek Dialogue • Ders 1 • audio (upload) Selamlama Biçimleri | ||
---|---|---|
Xayrli tong! | Günaydın! / Hayırlı sabahlar! | |
Xayrli kun! | Tünaydın! / Hayırlı günler! | |
Xayrli oqshom! | İyi akşamlar! / Hayırlı akşamlar! | |
Xayrli kech! | İyi geceler! / Hayırlı geceler! | |
Yaxshimisiz! | İyi misiniz? | |
Omonmisiz! | Güvende misiniz? | |
Esonmisiz! | Esen misiniz? | |
Salom! | Selam |
Omonmisiz! çoğunlukla kadınlar tarafından kullanılır.
Diyalog 2 için
değiştirÖnceki derslerden:
Standart Özbekçede hem teklik hem çokluk zamirler vardır:
[Uzbek Dialogue • Ders 1 • audio (upload) Zamirler | |||
---|---|---|---|
Teklik | Çokluk | ||
men | ben | biz | biz |
sen | sen | siz | siz |
u | o | ular | onlar |
İkinci şahıs zamiri sen bir veya daha fazla arkadaşa, akrana veya daha genç olanlara veya aileden olanlara işaret eder. (Çokluk şekli senlar de vardır.) Siz ise daha yaşlı olanlara veya aileden olmayanlara hitap şeklidir ve birden fazla insana işaret eder. (Çokluk şekli sizlar de vardır.)
Üçüncü teklik şahıs zamiri u erkek, kadın ve eşyalar için aynıdır; neye işaret ettiği bağlamdan anlaşılır. (Türkçedeki o ile aynıdır; bu açıklama İngilizce konuşanlar için yapılmış)
Mening ('benim') birinci teklik şahıs men zamirinin iyeliğidir. Teklik ve çokluk iyelik zamirleri:
[Uzbek Dialogue • Ders 1 • audio (upload) Zamirler (İyelik) | |||
---|---|---|---|
Teklik | Çokluk | ||
mening | benim | bizning | bizim |
sening | senin | sizning | sizin |
uning | onun | ularning | onların |
Sonek -man '-(y)Im, -(y)Um', şahıs ifade eder ve bir isim-fiildir. Standart Özbekçedeki teklik ve çokluk şahıs isim-fiil ekleri:
[Uzbek Dialogue • Ders 1 • audio (upload) İsim Çekim Ekleri | |||
---|---|---|---|
Teklik | Çokluk | ||
-man | '-(y)Im, -(y)Um' | -miz | '(y)Iz, (y)Uz' |
-san | '-sIn, -sUn' | -siz | '-sInIz, -sUnUz' |
(eksiz) | (eksiz) veya '-dIr, -dUr' | -lar | '-lAr, -dIrlAr, -dUrlAr' |
Diyalog 3 için
değiştirÇokluk eki -lar'dir. İsim köküne eklenir:
[Uzbek Dialogue • Ders 1 • audio (upload) Çokluk eki (-lar) | |||
---|---|---|---|
Teklik | Çokluk | ||
talaba | öğrenci | talabalar | öğrenciler |
ish | iş | ishlar | işler |
Özbekler bir kimsenin iyiliğini soracakları zaman genellikle şu ifadeleri kullanırlar: Ishlaringiz qanday? (İşleriniz nasıl?), Ishlaringiz yaxshimi? (İşleriniz iyi mi?). Cevap Yaxshi (İyi), Ishlarim Yaxshi (İşlerim iyi), veya Rahmat (Teşekkürler) olabilir.
Soru eki -midir. Cümleyi soru kalıbına sokmak için yapılacak şey bu eki cümlenin yükleminin sonuna eklemektir.:
[Uzbek Dialogue • Ders 1 • audio (upload) Soru ekine örnek | |
---|---|
U talabami? | O öğrenci mi? |
Diyalog 4 için
değiştirÖzbekler birbirinden ayrılırken, genellikle karşılıklı olarak hoşçakal anlamında bir dizi söz söylerler. Bazıları bunlardır:
[Uzbek Dialogue • Ders 1 • audio (upload) Forms of Greeting | ||
---|---|---|
Xayr! | Hoşça kal! | |
Xayr, Yaxshi boring! | Güle güle, iyi gidin! | |
Ko’rishguncha! | Görüşmek üzere! | |
Uchrashguncha! | Görüşmek üzere! | |
Ertag’acha | Yarına kadar! | |
Tuningiz xayrli bo’lsin! | Geceniz hayırlı olsun! |
Ayrılma ifadesi Xayr! günün herhangi bir vaktinde kullanılabilir. Xayr, yaxshi qoling! ifadesi bir misafir ya da ayrılmakta olan kimse tarafından kullanılır. Xayr, yakshi boring! ifadesi ev sahibi ya da kalmakta olan kimse tarafından kullanılır.
Özbekçe xo’p sözcüğünün 'iyi', 'pekâlâ', 'anlaştık' ve 'tamam'ı da kapsayan bir çok anlamı vardır.