İspanyolca/Dersler/Introducción a la gramática

Ders 3 — Introducción a la gramática

El Hamra, Granada.

Tanım edatları

Diğer bazı dillerde olduğu gibi İspanyolcada da bazı adlar eril (masculino) bazı adlar dişil (feminino)'dir. İsmin cinsini tanım edatları belirler ve her zaman ismin önünde yer alırlar.

Çoğul yapma kuralları:

• Eğer bir isim bir sesli harf (í ya da y dışında kalan) ile bitiyorsa, onu çoğul yapmak için, s eklenir (gato - "kedi"; gatos - "kediler").
• Eğer bir isim bir sessiz harf (s dışında) ile bitiyorsa ya da í veya y ile sona eriyorsa, onu çoğul yapmak için, es eklenir (papel - "kağıt"; papeles - "kağıtlar").
• Eğer bir isim z ile sona eriyorsa, çoğul yapmak için z harfi c 'ye dönüşür ve es eklenir. İsim çoğul halinde ces ile sona ermiş olur (lapiz - lapices).
• Eğer bir isim, aksanlı bir sesli harf ve onu izleyen s harfi ile sona eriyor ise, onu çoğul yapmak için es eklenir. Çoğul halinde aksanlı sesli harf aksansız olmuş olur (país - paises)
• Diğer s ile biten isimler çoğul hallerinde değişikliğe uğramadan yine s ile sona ererler (tesis - tesis).
• Sessiz bir harf ile sona eren bir isim, son harften önce aksanlı bir sesli harfe sahip ise, çoğul halinde bu sesli harf aksansız olarak yazılır (habitación - habitaciones).

Genel olarak geçerli bir başka kural ise

• Eğer a, d, z veya ión ile sona erer ise: çoğunlukla dişildir.
• Eğer o, ma, or ya da bir başka sessiz ile sona erer ise: çoğunlukla erildir.

Belirli tanım edatları / Los artículos determinados

masculino	tekil	el	el hombre	adam
	çoğul	los	los niños	erkek çocuklar
femenino	tekil	la	la mujer	kadın
	çoğul	las	las niñas	kız çocuklar

Belirsiz tanım edatları / Los artículos indeterminados

masculino	tekil	un	un hombre	bir adam
	çoğul	unos	unos niños	bazı erkek çocuklar
femenino	tekil	una	una mujer	bir kadın
	çoğul	unas	unas niñas	bazı kız çocuklar

Alıştırmalar.

Düzenli fiiller

Bu kısıma kadar, ispanyolca iki fiili, llamarse ve tener 'in şimdiki zaman çekimlerini görmüş olduk. Bununla birlikte bu her iki fiil de düzensiz çekimli fiillerdir. İspanyolcadaki fiillerin büyük çoğunluğu, tahmin edilmesi kolay bir çekim yapısına sahiptir.

Fiillerin çekimleri, mastar hallerinin son iki harflerinin ne olduğuna bağlı olarak değişirler. Fiillerin mastar hali, onların sözlüklerde ifade edildiği halleridir. Türkçede fiillerin mastar hallerine örnek olarak, koşmak ya da konuşmak kelimelerini verebiliriz. İspanyolcada, fiilerin mastar halleri, "-ar", "-er" ya da "-ir" ile sona erer. Onları ilgili şahsa göre çekmek için, sonundaki ("-ir", "-er" ya da "-ar") eklerini kaldırarak ihtiyaç duyulan sonekleri koymanız yeterlidir.

İspanyolcada fiiller şahıslara bağlı olarak çekilirler; yani, kiminle ilgili olduğuna bağlı olarak değişirler. Bunun sonucu olarak, fiil çekimleri kiminle ilgili olduğunu belirttiği için, özneler çoğunlukla kullanılmazlar.

Şahıs
	Tekil	Çoğul
Birinci	Ben oynarım	Biz oynarız
İkinci	Sen oynarsın	Sizler oynarsınız
Üçüncü	O oynar	Onlar oynar

Şimdiki Zaman

Düzenli -ar Fiilleri
	Tekil	Çoğul
Birinci	-o	-amos
İkinci	-as	-áis
Üçüncü	-a	-an

Düzenli -er Fiilleri
	Tekil	Çoğul
Birinci	-o	-emos
İkinci	-es	-éis
Üçüncü	-e	-en

Düzenli -ir Fiilleri
	Tekil	Çoğul
Birinci	-o	-imos
İkinci	-es	-ís
Üçüncü	-e	-en

Şimdiki zaman örnekleri

hablar (konuşmak)
	Tekil	Çoğul
Birinci	hablo	hablamos
İkinci	hablas	habláis
Üçüncü	habla	hablan

• Llorar ("ağlamak"): lloro, lloras, llora, lloramos, lloráis, lloran
• Cocinar ("pişirmek"): cocino, cocinas, cocina, cocinamos, cocináis, cocinan
• Comer ("yemek"): como, comes, come, comemos, coméis, comen
• Beber ("içmek"): bebo, bebes, bebe, bebemos, bebéis, beben
• Vivir ("yaşamak"): vivo, vives, vive, vivimos, vivís, viven
• Cubrir ("örtmek"): cubro, cubres, cubre, cubrimos, cubrís, cubren

Notlar

• "-ar" ile biten fiiller "-er" ya da "-ir" ile biten fiillerden daha fazladır.
• İkinci çoğul şahısın renklendirilmesinin nedeni, tüm isponyolca diyalektlerinde bu şekilde kullanılmasıdır. Bazı ispanyolca diyalektlerinde ikinci çoğul şahıs yerine üçüncü çoğul şahıs kullanılır.
• Metinleri okurken, fiille ilgili şahsı bir bakışta anlamanız beklenmektedir. Şuna dikkat ediniz:
  1. "O" Ben i
  2. "S" Sen i
  3. "O" nun dışındaki sesliler O nu
  4. "MOS" Biz i
  5. "IS" Sizler i
  6. "N" Onlar ı

ifade eder

Alıştırmalar.

Sorular ve Ünlemler

Önceki derslerde baş aşağı komik soru işareti "¿" ni kullandığımızı fark etmişsinizdir. İspanyolcada sorular daima bu işaretle başlar ve soru işareti ile sona erer. Bu durum ünlemler için de geçerlidir. Komik baş aşağı ünlem işareti "¡" ünlem ifadelerinden önce yer alır.

Soru kelimelerini aşağıda gösterildiği gibi de kullanabilirsiniz.

Español	Turco
¿Dónde?	Nerede?
¿Quién?	Kim?
¿Qué?	Ne?
¿Cómo?	Nasıl?
¿Por qué?	Neden?
¿Cuándo?	Ne zaman?

Örnekler

• ¿Con quién?

  Kiminle?

• ¿Dónde está el banco?

  Banka nerededir?

• ¿Cuándo es tu cumpleaños?

  Yaşgünün ne zaman?

• ¿Qué dia es hoy?

  Bugün hangi gün?

• ¡Hasta luego!

  Sonra görüşürüz!

Alıştırmalar.

Özet

Bu derste şunları öğrendiniz:

• İspanyolca tanım edatlarını (el; la; los; las; un; uno; unos; unas).
• Fiillerin şimdiki zamanda şahıslara göre çekimlerini (lloro; comes; vive; cocinamos; bebéis; cubren).
• İnsanlara nasıl soru sorulacağı ve ünlem ifadeleri (¿Cuántos años tienes?; ¡Qué fantástico!)

Devam etmeden önce bu derse ait (şuradaki) alıştırmaları yapınız. Bu ders, ilerideki derslere temel oluşturması açsısından çok önemlidir. İyi öğrendiğinizden emin olunuz.

Birinci bölümü tamamlamış bulunuyorsunuz! İçindekilere dönünüz...