Şatoca/Giriş

Şato Türk Dili, çoğunlukla Göktürkçe kelimeler barındırır ancak Çince'den gelen kelimeler de bir hayli fazladır. Bunun yanı sıra diğer Türk dillerinden gelen kelimeler de Şato Türkçesinde yer alır. Japonca, Moğolca, Mançuca ve Korece kelimeler de Şato Türkçesinde yer alır.

Şato Türk Dilinin yazı olarak kullandığı "Tanja" denilen Çin yazı sistemi, Korece'deki Hanja ve Japonya'daki Kanji'den çok farklıdır. Sade okunduğunda Göktürkçe sözler dışında ağırlık Çince okunurken bazı semboller bazı sözlerin yanına gelince farklı okunur. Örnek;

人=Kişi (bu kelime Göktürkçe olduğu için bu sembol Göktürkçe olarak okunur.

得=Dé (bu sembol direkt Çince versiyonuyla okunur) Ama fiilin yanına geldiği zaman geçmiş zaman anlamı taşır.(-dum/-dun/-du)

Örnek;

理解得。 Lijiedim. Anladım. (Çince kökenli söz)

知得。 Bildim. Bildim. (Göktürkçe kökenli söz)

İsim,sıfat ve zamirlerin yanına geldiğinde bağlaç görevi görür. Aslında bağlaç olarak iki sembol vardır. 大=Da ve 得=Dé

Örnek;

汽车得很老。 Qiche(Çiçe) de ertingü lao. Araba da çok eski.

我得想要。 Men de ötünmen. Ben de istiyorum.

Bir kelime Çince'de 2 sembol ise ve Şato Türkçesinde kullanıldığında Göktürkçe kökenli ise Şato Türkçesi'nde ilk sembol o kelimenin anlamını taşır.

Örnek;

得到 (Bunun Çincesi Dédào'dur)

Normal standartlarda Şato Türkçesinde Göktürk kökenli olduğu için 1.sembol alınır. Ancak; 得(Dé) fiilin yanında geçmiş zaman eki ismin yanında da bağlaç eki alan bir sembol olduğu için 2.sembol alınır.

到=Al-bun yani Almak

连新到得。 Kargang yana aldim. Elbiseyi yeni aldım.

消失 (Bunun da Çincesi Xiāoshī'dir.)

Sözdeki 1.sembol Şato Türkçesinde "Kaybolmak" anlamından başka bir anlamına gelmediği için bu sembol Şato Türkçesine "Kaybolmak" anlamı taşır. Bu sebeple bu söz iki sembolden oluştuğu ve Şato Türkçesinde Göktürk kökenli bir söz olduğu için o iki sembolden birincisi alınır.

消=Yit-bun yani Kaybolmak

我传年北京得消得。 Men chuan yuli Beijing'de yittim. Ben geçen yıl Pekin'de kayboldum.

Şato Türkçesi'nden temel örnekler;

你好！ Nim haoi! Merhaba!

我寧名字阿李燦！ Menning mingzi Alican! Benim ismim Alican!

见面地嗎满意是得。 Jianmandima manyi boldum. Tanıştığıma memnun oldum.