Elfçe/Fiiller

Not: Elfçe'nin birçok farklı lehçesi vardır. Burada öğretilen Quenya lehçesi olacaktır.

Fiiller

Quenya'da fiiler üç guruba ayrılır. Sözcüğün sonundaki harfe bakarak hangi gruptan olduğunu anlayabiliriz.

1.) Primitif fiiller: bu fiiler sessiz harf ile biter.

2.) A-fiiller: bu fiiler -a harfi ile biter.

3.) U-fiiller: bu fiiler -u harfi ile biter.

Quenya'da 5 zaman vardır; şimdiki zaman, geniş zaman, tamamlanmış geçmiş zaman, gelecek zaman, geçmiş zaman.

Fiil Çekim Ekleri

Türkçe'deki gibi elfçede fiiller şahıslara göre çekim eki alırlar. Bunlar;

Ben için -nyë ya da -n

Hautanyë "Ben dururum."

Sen veya Siz için -lyë ya da -l

Hautalyë "Sen durursun."

O(erkek) için -ro

Hautaro "O durur."

O (kız) için -re

Hautarë "O durur."

O için -rye ya da -s

Hautaryë "O durur"

İkimiz için -mmë

Hautammë "Biz dururuz."

Senle(iki kişiden fazla ise) -lvë

Hautalvë "Biz ve sen dururuz."

Sensiz (iki kişiden fazla ise) -lmë

Hautalmë "Biz sensiz dururuz."

Onlar için -ntë veya -t

Hautantë "Onlar dururlar"

Zamanlar

Elfçede beş farklı zaman vardır.

Geniş Zaman

Fiilleri Geniş Zaman Yapma

1- Primitif Fiiller tekil şahıs için -ë çoğul şahıs için -ir eki alır.
ör: hir-(bul-)→ hirë → hirir
2- A-Fiiller tekil şahıslarda ek almaz çoğul şahıs için -r eki alır.
ör: hauta(dur-) → hauta → hautar
3- U-Fiiller tekil şahıslarda u → a ya değişir çoğul şahıs için -r eki alır.
ör: allu- (yıka-) → allo → allur

Örnek Cümleler:

i máma matë salquë "Koyun ot yer."

i mi mámar matir salquë "Koyunlar ot yerler."

Fiilleri Şahıslara Çekimleme

Fiilin tekil kişi için olan haline ekler eklenerek fiiller çekimlenir.
ör:
hautan ya da hautanyë(Ben dururum)

hautal ya da hautalyë(Sen durursun)

hautaro (Erkek durur)

hautare (Kız durur)

hautas ya da hautaryë (o durur)

hautammë (İkimiz dururuz)

hautalvë (Senle dururuz)

hautalmë (Sensiz dururuz)

hautat ya da hautantë (Onlar dururlar)

Kısaltılmış Nesneler

hautanyë len = hautanyël(Ben seni durdururum)

hautalyë nin = hautalyën (Sen Beni durdurursun)

hautammë son,sen,tan = hautammës (İkimiz onu durdururuz)

hautalvë tien = hautalvët (Senle onları durdururuz)

Bunların Kısaltmaları yoktur;

ikimizi = ment
bizi = men

Şimdiki Zaman

Fiilleri Şimdiki Zaman Yapma

1- Primitif Fiillerde eğer fiilde tek bir sesli harf varsa uzatılır, tekil şahıs için -a çoğul şahıs için -ar eki alır.
ör: hir-(bul-)→ hìra → hìrar
2- A-Fiillerde eğer fiilde tek bir sesli harf varsa uzatılır, tekil şahıslarda a → ëa ya, çoğul şahıslarda a → ëar a değişir..
ör: hauta(dur-) → hautëa → hautëar
3- U-Fiillerde eğer fiilde tek bir sesli harf varsa uzatılır, tekil şahıslarda -a, çoğul şahıs için -ar eki alır.
ör: allu- (yıka-) → állua → álluar

Gelecek Zaman

Fiilleri Gelecek Zaman Yapma

1- Primitif Fiiller tekil şahıs için -uva çoğul şahıs için -uvar eki alır.
ör: hir-(bul-)→ hiruva → hiruvar
2- A-Fiiller tekil şahıslarda a düşer, -uva eki, çoğul şahıslarda -uvar eki alır.
ör: hauta(dur-) → hautuva → hautuvar
3- U-Fiiller tekil şahıslarda u → ùva ya, çoğul şahıs için u → ùvar a değişir.
ör: allu- (yıka-) → allùva → allùvar

Etkisi Bitmiş Geçmiş Zaman

Fiilleri Etkisi Bitmiş Geçmiş Zaman Yapma

1- Primitif Fiiller tekil şahıs için -es çoğul şahıs için -er eki alır.
ör: hir-(bul-)→ hires → hirer
2- A-Fiiller tekil şahıslarda -në, çoğul şahıslarda -nër eki alır.
ör: hauta(dur-) → hautanë → hautanër
3- U-Fiiller tekil şahıslarda şahıslarda -nen, çoğul şahıslarda -ner eki alır.
ör: allu- (yıka-) → allunen → allunen

Bu yazdığım fiiller sadece düzenliler için geçerlidir.

Etkisi Bitmemiş Geçmiş Zaman

Fiilleri Etkisi Bitmemiş Geçmiş Zaman Yapma

menta- "yolla-" → ementië

nurru- "dağıt-" → unurrië

móta- "yay-" → omótië

hauta- "dur-" → ahautië

poita- "temiz-" → opoitië

anta- "ver-" → antië

allu- "yık-" → allië