Latince dilbilgisi

Latince'de toplam yedi hal (Casus) vardır. İsim çekimlerini gösteren tablolarda bunlardan genelde beşi bulunur.

Benzer yönleri olsa da Türkçe'de ve Latince'de ismin halleri birbirinden farklıdır. Bu yüzden Latince'de bir isim -den halinde iken aslında Türkçe'ye çevrildiğinde -de halini alıyor olabilir. Bu dilin kullanımıyla ilgili bir özelliktir.

1. Nominativus

Türkçe'de ismin yalın halini karşılar.

Örnek:

Caesar çok çay içiyor.

Vikipedi komik bir ansiklopedidir.

Quintus ambulabat. (Quintus konuşuyordu.)

2. Vocativus

Seslenme halidir. Tam bir karşılığı yoktur. Latince'de özneye hitap edildiğini belirtir. Genellikle nominativus ile aynı şekilde çekildiği için tablolara dahil edilmez. Farklı olarak ikinci çekimde "us" ile biten eril isimlerde "us" "e" halini alır, ve "ius" ile bitenlerin sonu "i" olur. (Örnek olarak: "servus" "serve", "filius" "fili" olur.) Ayrıca antik Yunanca'dan alınmış bazı isimlerin üçüncü çekiminde nominativus ve vocativus halleri farklıdır.

Örnek:

Caesar! hemen buraya gel.

Elif, suyu uzatır mısın?

Quinte!, caue canem! (Quintus, köpeğe dikkat et!)

3. Accusativus

Türkçe'de i halini karşılar, fakat daha farklı kullanımları olabilir.

Örnek:

Cornelia Marcus'u öldürdü.

Çiçeği suya koydum.

4. Genitivus

"in" hali ya da iyelik hali olarak çevrilebilir. Genel olarak sahiplik bildirir.

Örnek:

Köpek kulübesi. (Latince'de "köpeğin kulübesi şeklinde ifade edilir, farklılığa dikkat ediniz.)

Kedinin tüyleri kabarmış.

5. Dativus

İsmin -e hali.

Örnek:

Kızıma bir hediye aldım.

Sezen'e söyle, elektrik faturasını yatırsın.

6. Ablativus

İsmin -den haline tekabul eder, ancak çok farklı kullanımları vardır. ("Tarafından" ve "birliktelik" anlamı gibi.)

Örnek:

Puer longis capillis. (Uzun saçlı çocuk.)

Çocuk bir taş ile yaralandı.

Selim'den daha akıllıyım.

7. Locativus

Bir ismin yerini belirten haldir. Bu anlam genellikle proposition'larla verildiği için az kullanılır, ve tablolarda gösterilmez.

Örnek:

Romae sum. (Roma'dayım.)

domi est. (evde.)

sokakta uyudum.