Vikikitap'ı Kullanma/Sınıf projeleri için

Vikikitap iş birliğiyle kitap yazmak amacıyla başlatılmış bir projedir. Vikikitap iş birliğine açık yapısı nedeniyle grup projeleri için son derece uygundur. Geçmişte Vikikitap'ta bu tür grup projeleri gerçekleştirilmiş ve son derece de başarılı olmuştur. Bu projelerden bazıları sınıf projeleri listesinde listelenmiştir. Bu liste kapsamlı değildir, ancak eğer yeni bir grup projesi başlatacaksanız bu projenizi listeye eklerseniz mutlu oluruz.

Bu sayfa sınıf ve grup projeleri için bir hızlı başlangıç rehberi olma özelliğine sahiptir. Grup lideri veya sınıf öğretmeninin projeyi başlatmadan önce bu sayfayı okuması şiddetle tavsiye edilir. Ayrıca bazı kısımları da katılımcıların (örneğin öğrencilerin) okuması önerilir. Vikikitap aktif bir topluluktur, ancak isterseniz projeniz ve katılımcıları ile Vikikitap topluluğu arasındaki etkileşim kesilebilir.

Bir sınıf projesi başlatma

Bir sınıf projesi başlattığınızda projenin kapsamını belirtmek önemlidir: Kitap(lar)ın isim(ler)i ne olacak? Kitap(lar) ne tür içerik barındıracaklar? Konular hangi derinlikte incelenecek? Hedef kitle kim? Her şeyin düzgün işlemesini sağlamak için sınıf projenizi başlatmadan önce bütün bu soruların cevaplanması gerekiyor. Eğer sınıf üyeleri farklı bölümlerde eş zamanlı olarak çalışacaklarsa her bölümün içeriğini ve -varsa- her bölümün içermesi gereken kısımları (sözlük gibi) belirlemek önemlidir.

Ayrıca gözden geçirmeniz gereken yasal konular da var. Vikikitap'taki metinler, resimler ve diğer materyaller GNU Özgür Belgeleme Lisansı, 1.2 versiyonu ile lisanslanır. Projenizdeki bütün katılımcılar katkılarını bu lisans ile lisanslamayı kabul etmiş olmalıdırlar. Gruplar veya tek tek katılımcılar katkılarını GÖBL ile uyumlu başka bir lisans ile de lisanslayabilirler, ayrıca isteyenler katkılarını kamu malı olarak da lisanslayabilirler. Bütün bu seçenekler kabul edilebilir.

Eğer grubunuz kitap yazmak yerine her türlü eğitici materyal hazırlamak istiyorsa bu durumda projenizi Vikiversite'de organize etmelisiniz. Vikiversite, Vikikitap'la ilgili olan ancak amacı kitap yazmak yerine her türlü eğitici materyal hazırlamak olan bir topluluktur.

Katılımcılarınızın kaydolması

Projedeki bütün katılımcıların, özellikle proje liderinin, Vikikitap'a kaydolmaları gerekir. Bir kullanıcı Vikikitap'a kaydolduğunda kişisel bilgilerini yazabileceği bir kullanıcı sayfasına, diğerlerinden mesaj alabileceği bir kullanıcı mesaj sayfasına ve o kullanıcı tarafından yapılan katkıların kistelendiği bir katkı geçmişi sayfasına sahip olur. Grup liderleri için kuşkusuz en önemli sayfalar katkı geçmişi sayfalarıdır, çünkü bu sayfalar belirli bir kullanıcının Vikikitap'ta neler yaptığını listeler. Ancak şunu hatırlatmak isteriz ki bu sayfalar, kullanıcının yaptığı katkıların kendi çalışması mı, yoksa kopyala-yapıştır yoluyla mı olduğu konusunda bir fikir vermez. İşte bu nedenle sınıf liderinin zamanının büyük kısmında öğrencilerinin eser hırsızlığı yapıp yapmadığını denetlemesi gerekebilir.

Projenizi Vikikitap:Sınıf projelerinin listesi sayfasına ekleyin, bu sayede Vikikitap topluluğu projenizi takip edebilir ve size ekstra yardımda bulunabilir. Bu sayfada katılımcılarınızın kim olduğunu (bir sınıf, bir öğrenci grubu, vb.), ve hedeflerinizin ne olduğunu (yeni bir kitap yazmak, var olan bir kitabı geliştirmek, vb.) belirtin.

Not verme

Vikikitap bir eğitmen değildir ve size öğrencilerinize hangi notları vereceğinizi söyleyemez. Ayrıca Vikikitap'ı bir sınıf projesi için kullanan eğitmenlerden deneyimleriyle ilgili geribildirim bırakmalarını istemekteyiz, bu geribildirimlerden bazılarını yararlı öneriler olarak derledik.

Öğrenci projeleriyle ilgili yaygın sorunlardan biri, öğrencilerin dikkatlerini kendi çalışmaları üzerinde çok fazla yoğunlaştırmalarıdır. Öğrencilerinizi, diğer grupların veya öğrencilerin yazmış olduğu materyalleri de değiştirmesi, okuması, gözden geçirmesi için cesaretlendirin. Diğerlerini çalışmalarını değerlendirmek, öğrencilerinizi kendi çalıştıkları konuların yanında başka konularda da bilgi sahibi olmaları konusunda cesaretlendirebilir, ayrıca yaratıcı süreci daha ilerilere götürebilecek olumlu geribildirimler oluşturabilir. Viki sisteminin basit yapısı, katılımcıların vakitlerini biçim ve sunumdan çok içeriğe odaklamalarını sağlar. Bu sayede katılımcılar yazarken öğrenir. Ancak bu iki kelime birbiriyle ilişkili olmasına rağmen eş anlamlı değildir. Öğrencilerinizin yazarken öğrendiğinden emin olmak için sayfa geçmişlerinden işleri nasıl yürüttüğünü ve kendisine yöneltilen eleştiri ve yorumlara nasıl cevap verdiğini görebilirsiniz. Öğrencilerin ne zaman, hangi katkıyı yaptığını gösteren geçmiş sayfaları sayesinde hangi öğrencilerin son derece disiplinli ve çalışkan olduğunu, hangi öğrencilerin de işini son dakikaya bıraktığını daha kolay anlayabilirsiniz.

Öğrencilerinizle iletişim kurmak için kitabınızın tartışma sayfalarını ve öğrencilerinizin kullanıcı mesaj sayfalarını kullanın, ancak kitabınızın tartışma sayfasının asli vazifesi kitabın içeriğini geliştirmeye yönelik kitap hakkındaki tartışmalardır. Öğrencilerinizden önemli sayfaları (özellikle sınıf öğretmeninin kullanıcı mesaj sayfasını) izleme listelerine eklemelerini isteyin. Bu şekilde birisi öğretmenin mesaj sayfasına bir mesaj bıraktığında o sınıftaki herkes o mesajdan haberdar olabilir. Öğrencilerinizden sadece kendi işleriyle ilgilenmelerini değil, ayrıca başka öğrencilerin de çalışmalarını okuyup eleştirmelerini isteyin. Öğrencilerinize birbirlerine gramer, imla, biçim ve üslup konusunda yardımcı olmalarını söyleyin. Öğrencilerin hem kendi görevlerini yerine getirmeleri, hem başkalarının çalışmalarına yorum yapmaları ve -varsa- başkalarının yanlışlarını gidermeleri öğrencilerin projenin gereklerini tam anlamıyla yerine getirdiklerini gösterir. Her öğrencinin katkılar sayfası ilgili öğrencinin Vikikitap'ta yaptığı her türlü katkıyı (kitap yazımı, başkalarının hatalarını düzeltme, tartışma yapma, eleştiri vs.) listeler. Ancak bu liste öğrencilerin e-posta, telefon veya anında mesajlaşma yoluyla yaptıkları iletişimi göstermez, bu nedenle öğrencilerin kendi aralarındaki iletişimi sadece Vikikitap arayüzü üzerinden yapmalarını isteyin, bu sayede yaptıkları bütün iletişim faaliyetleri kayıt altına alınabilir.

Eğer bütün öğrenciler farklı bir sayfa veya konuda çalışıyorlarsa sınıfı tek bir konu üzerinden sınava tabi tutmak zor olabilir. Ancak eğer bütün sınıf tek seferde sadece tek bir sayfa veya konu üzerinde çalışıyorlarsa bu sefer de herkesin eşit miktarda katkıda bulunabilmesi oldukça zorlaşır. Sınıfınız için belirli yönergeler, son teslim tarihi ve not verme kriteri belirlediğinizden emin olun. Eğer herkes aynı hızda ilerler ve belirli noktalara aynı zamanda gelirlerse herkese belirli değerlendirme ölçütlerine göre not vermek kolaylaşır. Zaman çizelgesini ve not verme kriterini bir referans olarak kitabınızın tartışma sayfasına yazmanız kuşkusuz sizin ve sınıfınızın yararınadır.

Eğer sınıf lideriyseniz ve bize geribildirim bırakmak istiyorsanız, bundan memnun olacağız. Yorum, öneri ve endişelerinizi sınıf projeleri tartışma sayfasına yazın.

Topluluğu anlama

Vikikitap kadrosu

Vikikitap'a sıradan gönüllüler tarafından katkıda bulunulmaktadır. Bu insanlar (Vikikitap kadrosu da diyebiliriz) sınıf projenize yardımcı olmaktan mutluluk duyacaklar ve muhtemelen katılımcılarınızın her türlü sorusuna cevap vermekten imtina etmeyeceklerdir. Ayrıca eğer sizin de grup lideri olarak soru(nu)nuz varsa bunu köy çeşmesinde dile getirmekten çekinmeyin. Bazen de Vikikitap kadrosu size veya katılımcılarınıza soru sorabilir, bu tür yazışmalar son derece kibar olacaktır. Bir öğrenciniz yanlış anlaşılabilecek bir şey yaptığında Vikikitap kadrosundan birisi ilgili yanlış anlaşılabilecek şeyi düzeltmeden önce katılımcınıza yaptığı şeyi ne amaçla yaptığını sorabilir. Eğer sizin veya katılımcılarınızın yaptığı bu tür şeylerin Vikikitap topluluğunca düzeltilmesini istemiyorsanız size veya katılımcınıza mesaj gönderen kişiye bu durumu bildirin.

Vikikitap aktif bir topluluktur, sizin veya öğrencilerinizin toplulukla iletişim kurabilecekleri çok çeşitli mecralar vardır. Öğrencilerinizin projeye başlamadan önce bilmesi gereken en önemli şeylerden birisi burasının bir topluluk olduğudur. Topluluk çeşitli faydalar sağlar, ancak katılımcılara çeşitli sorumluluklar da yükler. Eğer siz veya öğrencileriniz Vikikitap politikaları ihlal ederlerse, veya birbirlerine veya topluluğa karşı saygısız bir üslup benimserlerse disiplin kuralları işlemeye başlayabilir.

Topluluk muhteşem bir kaynak olabilir. Sorularınızı cevaplayabilir ve kitabınızın yazım sürecine yardımcı olabiliriz. Muhtemelen topluluk bazı konularda sizden daha bilgili olacaktır size bu konularda yardım edebileceklerdir. Topluluk kitabınızın daha hoş ve profesyonel görünmesini sağlayabilir ve hatta işinizi daha üretken hale getirebilirler. Eğer bir şeye ihtiyacınız varsa bunu istemekten çekinmeyin.

Açık içerik

Vikikitap açık içeriklidir. Yani herkes hemen hemen herhangi bir zamanda her sayfayı değiştirebilir. Yani eğer sınıfınız bir kitap üzerinde çalışıyorsa dünyanın dört bir yanındaki insanlar kitabınızın yazımına yardım edebilirler. Birçok kez bu yardımlar imla, gramer veya biçim alanındaki küçük değişikliklerdir, ancak bazen de katkı büyük olabilir ve projenizi tamamen etkileyebilir. Bariz vandalizm dışındaki iyi niyetli katkılar geri alınmayacak veya kısıtlanmayacaktır.

Kendi öğrencileriniz ve diğer kullanıcılar tarafından yapılan katkıları ayırt etmek için geçmiş sayfalarını kullanın. Geçmiş sayfaları ilgili sayfaya yapılan katkıları, bu katkıları kimin yaptığı ve katkı zamanlarını listeler. Bir sayfanın geçmişini sayfanın üst kısmındaki "geçmiş" düğmesine tıklayarak görebilirsiniz.

Siz ve öğrencileriniz kendi görevleri yanında Vikikitap'taki diğer sayfalarda da değişikliklik yapabilirler, grup üyeleri diğer sayfalara katkıda bulunurken grup liderinin koyduğu kurallara uymak zorunda değildirler.

Politika ve yönergeler

Vikikitap, kullanıcılarının uyması gereken kurallara sahiptir. Grup lideri olarak bu kurallardan bazılarına aşina olmanız önemlidir, çünkü bu kurallar projenizi önemli ölçüde etkileyebilir. Bu kurallardan bazıları şunlardır:

Vikikitap'ta telif hakkına çok önem verilir. Telif hakkı ihlali yaratan materyaller uyarı verilmeksizin silinebilir. Grup üyelerinizin telif hakkı kurallarına azami şekilde dikkat etmeleri gerektiğini salık verin. Ayrıca bakınız: Vikikitap:Telif hakkı.
Vandalizm (kötü niyetli değişiklik), küfür ve diğer çocukça davranışlar Vikikitap'ta hoşgörüyle karşılanmaz ve bu tür davranışta bulunan kullanıcılar engellenebilir. Engellenen bir kullanıcı Vikikitap'ta geçici bir süreliğine veya sonsuza dek değişiklik yapamaz. Viki dilini denemek istiyorsanız lütfen bu denemelerinizi deneme tahtasında yapın.
Eklenen içerik tarafsız bakış açısına sahip olmalıdır. Vikikitap belirli bir dini, siyasi görüşü vb. yaymak için kullanılamaz.
Vikikitap'a orijinal çalışma koyamazsınız. Vikikitap'taki bütün bilgiler doğrulanabilir ve mümkünse düzgün kaynaklanmış olmalıdır.
Bütün vikiyazarların birbirlerine karşı kibar olması gerekir. Ancak bu bir kuraldan ziyade bir öneridir.

Eğer sınıfınızdaki öğrencilerden biri bu politikaları ihlal ederse ilgili kişi -en azından geçici olarak- engellenebilir. Böyle bir duruma sık rastlanmaz ancak rastlanmamış değildir. Öğrencilerinize bu kurallara uymanın önemini anlattığınızdan emin olun.

Vikikitap nedir?

Vikikitap, Vikikitap kullanıcılarının (vikiyazarlar da denir) çeşitli konularda, iş birliğiyle, açık ve özgür kitaplar yazdıkları bir sitedir. Vikikitap'ın çeşitli kardeş projeleri de vardır. Vikikitap ve bütün kardeş projeleri Wikimedia Vakfı (WMF) tarafından yönetilmektedir. Bu kardeş projelerden bazıları:

Vikipedi, özgür bir ansiklopedi.
Vikiversite, iş birliğiyle öğrenme ortamı.
Vikikaynak, özgür kaynak metinleri deposu.
Vikisözlük, özgür bir sözlük.

Eğer projeniz Vikikitap için uygun değilse bu projelerden bazıları için uygun olabilir.

Vikikitap'ta bulunabilecek içerik hakkında ek bilgi almak için Vikikitap:Vikikitap nedir sayfasına bakabilirsiniz.

Materyalleri bulma

Bir Wikimedia projesinde çalışmanın avantajlarından biri içeriği geliştirmek için devasa bir kaynağa sahip olmaktır.

Eğer projenin temelini oluşturmak için Vikipedi'den içerik kullanmak istiyorsanız içe aktarma isteğinde bulunun. Ancak şunu da unutmayın ki Vikikitap Vikipedi maddelerini barındırmak için değildir, yalnızca kitap için bir başlangıç noktası oluşturmak için Vikipedi'den içerik aktarımı yapılabilir.
Eğer bir resim veya fotoğrafa ihtiyacınız varsa bunu Wikimedia Commons'ta arayın. Commons binlerce farklı konuda milyonlarca özgür lisanslı resim barındırır. Wikimedia Commons'taki resimler Vikikitap'ta ek bir işleme gerek kalmadan kullanılabilir. Resmi indirip Vikikitap'a yüklemek zorunda değilsiniz.

İhtiyacınız olduğunda yardım alın

Vikikitap büyük bir yerdir ve bir şeyin nasıl yapıldığını veya o şeyin neden öyle yapıldığını merak edebilirsiniz.

Önerdiğimiz çeşit araç ve sayfalar topluluk portalında bulunur. Bu sayfada size yardımcı olacak çeşitli sayfalar bulabilirsiniz, ayrıca birçok projenin tanıtımı da burada yapılır.

Vikikitap:Politika ve yönergeler sayfasında Vikikitap'ın bütün kurallarını görebilirsiniz.

Eğer viki dili hakkında yardıma ihtiyacınız varsa Vikimetni Düzenleme kitabını okuyabilirsiniz. Bu kitap Vikikitap da dahil olmak üzere bütün vikilerde düzenlemenin nasıl olacağını anlatır.

Vandalizmle ilgili bir yardıma ihtiyacınız varsa aşağıdaki sayfalara mesaj bırakabilirsiniz:

Eğer başka soru(n)larınız, yorumlarınız ve önerileriniz varsa bunu köy çeşmesinde dile getirmekten çekinmeyin. Bu sayfa birçok kullanıcı tarafından izlenmektedir ve bu sayede sorduğunuz soruya çabucak cevap alabileceksiniz.

Topluluğun bir parçası olun

Bir sınıf projesinde çalışmanız Vikikitap'ın diğer kısımlarıyla ilgilenmeniz için bir engel değildir. Vikikitap'ta birçok konu hakkında birçok kitap vardır ve herkesin bu kitaplara katkıda bulunması önerilir.

Sınıf projeniz tamamlandığında kullanıcı hesabınız kapatılmaz. Projeniz tamamlandıktan sonra da kitabınızda değişiklik yapmanız, başka kitaplara veya projelere geçmeniz bizi çok mutlu edecektir. Vikikitap açık bir topluluktur ve bizim başarımız sizin gibi kullanıcıların katkılarına bağlıdır.