Vikikitap'ı Kullanma/Vikikitap'taki kitapları sınıfta kullanma

Vikikitap'taki kitaplar klasik basılı kitaplara özgür ve kaliteli birer alternatif oluşturmak amacıyla yazılmaktadır. Bu, klasik kitaplara parası yetmeyen öğrenci ve okullar için şüphesiz çok önemli bir şeydir.

Dünyanın dört bir yanındaki bazı öğretmenlerin, sınıflarında Vikikitap'taki kitapları kullanması (basılı hale getirip) kuşkusuz bir sürpriz değildir.

Vikikitap'taki kitapların büyük bir kısmı yazım aşamasındadır. Vikikitap'taki kitaplar hiçbir zaman tam anlamıyla tamamlanmış sayılmazlar, çünkü mevcut durumu nasıl olursa olsun her kitap güncellenebilir, geliştirilebilir, içeriği artırılabilir ve biçiminde oynamalar yapılabilir. Ancak her şeye rağmen diğerlerinden daha iyi olan kitaplarımız, örneğin seçkin kitaplar, sınıfta kullanım için yeterince iyidir. Ancak bu sadece seçkin kitapların sınıfta kullanılabileceği anlamına gelmez. Kuşkusuz seçkin kitaplar dışındaki birçok kitap da sınıfta kullanım için yeterince iyidir.

Vikikitap'ta kitap bulma

Vikikitap'ta kitap bulmak son derece basittir, Vikikitap'ta nasıl kitap bulacağınız bu kitabın önceki bölümlerinde anlatılmıştır. Ancak en basitini söylemek gerekirse Vikikitap:Tüm kitaplar sayfasına gider ve istediğiniz isimdeki kitabı bulursunuz. Kitabı bulduktan sonra okur ve sınıfta kullanım için uygun olup olmadığını değerlendirirsiniz. Daha sonra kitabı öğrencilerin de edinmesi gerekir.

Genellikle kaliteli kitapların yazdırılabilir sürümü ve/veya PDF sürümü ve/veya koleksiyon hali mevcuttur. Bu özelliklere haiz olan kitaplar Kategori:Yazdırılabilir sürümü mevcut kitaplar, Kategori:PDF sürümü mevcut kitaplar ve Kategori:Herkese açık koleksiyon hali mevcut kitaplar kategorilerinde listelenir.

Diğer taraftan, Vikikitap:Kitaplıklar sayfasından hiyerarşik olarak ilerleyerek kitaplıklar aracılığıyla istediğiniz kitabı bulabilirsiniz. Kitaplıklar, belirli bir konudaki kitapları listeleyen sayfalardır. Ayrıca birçok kitaplıkta ilgili kitaplıktaki seçkin kitaplar, yazdırılabilir sürümü mevcut kitaplar, PDF sürümü mevcut kitaplar, vb. ayrı bir grup olarak listelenir.

Bir kitabı değerlendirme

Vikikitap, "Flagged Revisions" veya kısaca "flaggedrevs" isminde bir yazılım eklentisine sahiptir. Bu eklenti, Vikikitap'taki her sayfanın içeriğine, doğruluğuna ve kapsamına göre değerlendirilebilmesini sağlar. Bu sayede bir sayfayı görüntülerken sayfanın daha önce değerlendirilip değerlendirilmediğini, eğer değerlendirilmişse diğer eleştirmenlerin bu değerlendirme hakkında ne düşündüğünü görebilirsiniz. Elbette ki öğretmenin görüşü rastgele İnternet kullanıcılarının görüşünden daha önemlidir, ancak eleştiriler ilgili sayfa hakkında diğerlerinin ne düşündüğü ve diğerlerinin hangi özelliklere önem verdiği hakkında bir fikir verecektir.

Bir kitabı değerlendirirken eleştirilerinizi buraya yazmanız bizi çok mutlu edecektir. Eleştirmenlerin yetki ve görevleri bu kitabın ilerleyen kısımlarında anlatılacaktır. Sayfa hakkındaki görüş, soru ve yorumlarınızı ayrıca ilgili sayfanın tartışma sayfasına da yazabilirsiniz. Bu sayede kitap hakkında yazdığınız sorunlar başka gönüllü editörlerce düzeltilebilir.

Vikikitap'taki bir kitabı yazdırıp dağıtmak

Sınıfınızda kullanacağınız kitabı seçtikten sonra ilgili kitabı öğrencilerinize nasıl dağıtacağınızı belirlemelisiniz. İsterseniz sadece kitabın URL adresini öğrencilerinize dağıtabilirsiniz, ancak bu pek de sağlıklı bir yaklaşım değildir, çünkü kitapta yapılabilecek değişiklikler ders planınızı kontrol etmesi zor hale getirebilir. Ayrıca öğrencileriniz kitapta olumsuz katkılar yapabilir ve bu olumsuz katkılar diğer öğrenciler tarafından görülebilir. Çözüm ise kitabın sizin ve sınıfınızın güvenebileceği kararlı bir versiyonunu edinmektir. "Kararlı versiyon"dan kastımız şunlar:

Kalıcı bağlantı: Vikikitap arayüzünün sağ panelinde "araçlar" kısmında "Bu haline bağlantı" diye bir bağlantı vardır. Bu bağlantıya tıklarsanız ilgili sayfanın geçerli ve değişmez sürümü görüntülenecektir. Bu sürüm, ilgili sayfada ileride hangi değişiklik olursa olsun sabit kalacaktır.
PDF sürümler: Vikikitap'taki bazı kitapların PDF sürümü vardır. PDF sürümü indirdiğinizde artık sayfada olan hiçbir değişiklik PDF dosyanızı etkilemeyecektir. PDF sürümün dezavantajı ise ilgili kitaba yapılmış her katkıyı içermeyebilmesidir. PDF sürüm oluşturulduktan sonra orijinal kitapta önemli değişiklikler yapılmış olabilir.
Koleksiyondan PDF oluşturmak: Vikikitap'ın yazılımı (Mediawiki) bir sayfa koleksiyonundan otomatik olarak indirilebilecek PDF veya ODT dosyası oluşturulmasına izin verir. Bu sayede PDF dosyasının içeriği güncel olur. Ancak elbette ki bu güncellik ilgili PDF dosyasının üretildiği an itibarıyladır. PDF dosyası üretildikten sonra orijinal kitapta yapılan değişiklikler PDF dosyasına yansımaz. Eğer mevcut bir koleksiyonunuz varsa Özel:Kitap sayfasına gidip "indir" dümesine tıklamanız durumunda koleksiyonunuzdaki sayfaları PDF veya ODT'ye dönüştürüp indirebilirsiniz.
Koleksiyonu bir baskı ortağımıza bastırmak: PDF sürümler ve kalıcı bağlantılar sınıfınızın bilgisayar ve/veya İnternet bağlantısı varsa iyi bir çözümdür. Ancak bazen en iyi çözüm Vikikitap'taki ilgili kitabı basılı hale getirmektir. Bu sayede sınıfın bilgisayar ve/veya İnternet'e sahip olma zorunluluğu ortadan kalkar. Eğer böyle bir düşünceniz varsa talebe-göre-baskı ortağımız PediaPress ile bu işinizi halledebilirsiniz. Eğer mevcut bir koleksiyonunuz varsa Özel:Kitap sayfasının "Basılı bir kitap olarak sipariş et" bölümü işinize yarayacaktır. Bir kerede bir veya 30 kopya sipariş edebilirsiniz.

Sınıf veya grup projeleri

Geleneksel olarak kitaplar sabit bilgi kaynaklarıdır ve tek başına öğrencilere bir şeyler öğretmek için yeterli değildir. Öğrencilerin dersi sabit bir kitaptan çalışmak yerine interaktif bir ortamda çalışmaları öğrenme sürecini çok daha kolay hale getirecektir. İşte Vikikitap bu aşamada devreye girebilir. Öğrenciler Vikikitap'ta topluca kitap yazabilir, ve bunun daha önce olmuş birçok örneği vardır. Vikikitap'ta topluca kitap yazmak isteyen gruplara Vikikitap topluluğu elinden geldiğince yardımcı olmaya çalışacaktır. Ayrıca sınıf projeleri ile yazılan bir kitaptan bir yıl sonra aynı sınıfa geçen diğer öğrenciler faydalanabilir.

Projemizi neden Vikikitap üzerinden yapalım ki?

Vikikitap proje gerçekleştirmek isteyen sınıflar için aşağıdaki nedenlerden ötürü son derece caziptir:

Tamamen izole değildir: Vikikitap tüm dünyaya açık bir platformdur ve bu tüm dünyadaki kişilerle kitaplar üzerine tartışma yapabilirsiniz. Ancak İnternet'in kötü insanlarından göreceli olarak izole haldeyiz, çünkü Vikikitap'ta sadece öğrenmek ve öğretmek isteyen insanlar vardır, başka bir amacı olan insanlar engellenir. Vikikitap'ın bu birincil amacı dışında başka ülkelerden ve kültürlerden bambaşka insanlarla çalışmayı öğrenmek de kuşkusuz önemli bir şeydir.
Yardımsever topluluk: Vikikitap'ta projenizin başarılı sonuçlanması için size her türlü yardımı yapmaktan imtina etmeyecek birçok insan vardır. Bu insanlar sorunları düzeltebilir, biçimi geliştirebilir ve Vikikitap maceranız boyunca size faydalı önerilerde bulunabilir. Ayrıca siz de geri bildirim ve görüşlerinizle daha güzel ve kaliteli bir ortam oluşmasına yardımcı olabilirsiniz.
Her şey açıktır: Vikikitap'ta hangi insanın ne yaptığını rahatlıkla görebilirsiniz. Vikikitap'ta bir öğrencinizin yaptığı tüm katkıları ve zamanlarını görebilir, öğrencinize vereceğiniz notta bu verileri baz alabilirsiniz. Ayrıca öğrencilerinizin mesaj sayfaları aracılıyla birbirleriyle yaptığı mesajlaşmalar ve bu mesajlaşmalar sonucunda kitaplarda olan değişiklikler/gelişmeler de herkese olduğu gibi size de açıktır.
Kullanımı kolaydır: Vikikitap'ta kullanılan dil olan "viki işaretleme dili" kısa ama güçlü bir dildir, sizin ve sınıfınızın muhatap olacağı düzenleme işlerinin büyük bir kısmı son derece basit olacaktır. Viki dili standart HTML'den çok daha kolaydır, ancak eğer ihtiyaç duyulursa bazı HTML kodları da kullanılabilir.

Bir proje seçmek

Öğrenciler için bir proje seçmek neredeyse projenin kendisini yapmak kadar zordur. Bazı öğretmenler projenin zorluğunu küçümseyebilir. Ancak şunu söylemek isteriz ki bir proje gerçekleştirmek hiç de o kadar kolay değildir. Ayarıca bazı öğretmenler öğrencilerin siteye alışması için geçmesi gereken süreyi de yanlış tahmin edebilirler. Öğrencilerin tamamlayabileceği bir projeyi seçmek ve bu projenin tamamlanması için ayarlanmış süreyi doğru planlamak çok önemlidir. Tamamlanmadan bırakılan bir proje öğrencilerde hayal kırıklığı oluşturabilir. Bu tür bir hayal kırıklığı oluşmaması için yapabileceğimiz önerilerden bazıları şunlardır:

Var olan bir kitabı geliştirin: Sınıfınıza uygun bir kitabı seçin ve kitabı örnekler, resimler ve notlar ekleyerek geliştirin.
Atıl bir kitabı hayata döndürün: Artık geliştirilmeyen bir kitabı bulun ve projenizi bu kitap üzerine inşa edin. Kitabın mevcut kalitesini değerlendirin ve kitabı hangi kaliteye getireceğinizi belirleyin.
Yeni bir kitap oluşturun: Bu en zor görevdir. Vikikitap'ta olmayan bir konu seçin ve bu konuyu anlatan bir kitap başlatın. Bu projeyi iyi planladığınızdan ve politikalarımıza uyduğunuzdan emin olun. Eğer yardıma ihtiyacınız olursa Vikikitap gönüllülerine derdinizi anlatmaktan çekinmeyin.

Projeyi yürütme

Projeyi yönetme şekliniz projenin başarısını önemli ölçüde etkiler. Burada seçebileceğiniz çeşitli opsiyonlar listelenmiştir:

Her öğrenci bir bölümü yazar: Böyle bir durumda kitaptaki bütün bölümlerin sınıfta işlendiğinden emin olun. Aksi takdirde ciddi adaletsizlik söz konusu demektir.
Herkes birlikte bir bölümü yazar: Bu yöntemde sınıfta en son işlenen konuyu bütün öğrenciler imece usulüyle yazarlar. Ancak böyle bir durumda da sayfa çakışmalarının sinir bozucu olacağını söylemek isteriz. Ayrıca bazı öğrenciler, yazacak bir şey kalmadığı için projeye dahil olamayabilirler.
Herkes bir bileşeni yazar: Her öğrenci bir sayfanın belirli bir bileşenini yazar. Bu özellik bir örnek, bir başlık, bir tablo, vb. olabilir. Bu yöntemde de herkes bir sayfa üzerinde çalışır ancak bu yöntemde bir veya daha fazla öğrencinin projeye dahil olamaması gibi bir durum söz konusu olmaz. Ancak bu yöntemin dezavantajı ise görevlerin eşit zorlukta olmayabilmesidir.
Öğrenciler hem yazar hem eleştirir: Bu yöntemde öğrenciler belirli sayfaları veya bileşenleri yazar, ama aynı zamanda başka öğrencilerin çalışmalarını da değerlendirir. Bu sayede öğrenciler arası iletişim artar ve oluşan kitabın kalitesi yükselir. Bu yöntemin dezavantajı ise öğrencilerin değerlendirmeye de ciddi bir vakit ayırmalarından dolayı (içerik yazımına ayrılan sürenin kısalması sonucunda) üretilen materyalin azalmasıdır.

Öneriler

Burada grup projeleriyle ilgili çeşitli önerilerimiz listelenmiştir:

Bütün grubun yazım planına uyduğundan emin olun: Planları hazırlayın, numune olarak kitabın ilk kısmını kendiniz yazın. Bütün proje boyunca öğrencilerinizin yazdıklarını değerlendirin, -varsa- küçük hatalarını düzeltin.
Kararınızı değiştirmekten çekinmeyin: Burası sonuçta bir viki. Planı hazırlayıp bir numune yazmışsanız kararınızı değiştiremezsiniz diye bir şart yoktur. Planınızı ve/veya konuyu değiştirebilirsiniz. Vikikitap topluluğu size bu konuda bir baskı yapamaz.
Katkıları izleyin: Öğrencilerin katkılarını takip edin. Sık sık küçük değişiklikler yapan öğrenciler, tek seferde birçok içerik ekleyen öğrencilere oranla işine daha çok önem veriyor gibi bir yorumda bulunabiliriz (ancak "kesin" diyemeyiz).
Kendiniz değişiklik özetlerini kullanın ve öğrencilerinizi de kullanmaları yönünde teşvik edin. Bu sayede ne yapmaya çalıştığınızı anlayıp size daha rahat yardımcı olabilir ve yaptığınız hataların daha rahat önüne geçebiliriz. Ayrıca öğrencilerinizin değişiklik özetlerini kullanması öğrencilerinizi değerlendirmenizi kolaylaştırabilir. Değişiklik özetine kısaca o değişikte ne yaptığınızı (veya yapmaya çalıştığınızı) yazarsınız.