Yardım:Yazdırılabilir sürüm

Vikikitap'ın amacı faydalı kitaplar üretmektir. Bazen insanlar Vikiktap'ta bulunan bir kitaba bilgisayara bağlı kalmadan da erişebilmek için yazdırmak ister. Bu pek de kolay değil çünkü kitaplar birçok farklı bölüm ve sayfadan oluşuyor. Ancak şablonları kullanmayı biliyorsanız, kitapta bulunan tüm sayfaların içeriğini art arda birleştirip bir sayfaya yansıtarak kolayca yazdırılabilir sürüm oluşturabilirsiniz. Dahası, kitabın tüm içeriği bir sayfadayken kolayca kitabın PDF sürümünü de oluşturabilirsiniz. PDF sürümü otomatik olarak da oluşturulabilir, mesela OpenOffice.org veya tarayıcınızın "Dosya olarak yazdır" seçeneğini kullanarak (ya PDF dosyası olarak ya da PostScript dosyası olarak — PostScript dosyası kolayca PDF'e dönüştürülebiliyor)

Tüm kitapların yazdırılabilir sürüme ihtiyacı yoktur; çünkü buradaki çoğu kitap çevrim içi iken faydalı oluyor. Fakat eğer bir kişinin bu kitabı yazdırmak isteyebileceğini düşünüyorsanız; cesur olun ve yazdırılabilir sürümünü siz yapın. Baştan sona tüm kitabın içeriğini içeren bir sayfası bulunan kitaplar Kategori:Yazdırılabilir sürümü mevcut kitaplar kategorisinde bulabilirsiniz. Bu kitapların çoğunun PDF sürümü de mevcut.

Nasıl yazdırılabilir sürüm oluştururum?

Genellikle, örnekleri inceleyerek öğremek iyi bir çözümdür. Öncelikle Vikiçocuk:Renkler/Yazdırılabilir sürüm sayfasını inceleyin ve aşağıdaki yönergelere bir göz atın.

Kitabın hazırlanması

Kitapta kullanılan hiçbir yol bulma şablonu yazdırılmamalıdır. Bunu tarayıcınızın "Baskı önizlemesi" özelliğini kullanarak kontrol edebilirsiniz. Yazdırılmasını istemediğiniz içeriği <div class="noprint"> ... </div> etiketleri arasına alın. {{taslak}}, {{düzenle}} gibi temizlik şablonlarında da class="noprint" yerine class="notice" veya class="notice metadata" kullanın. Benzer olarak, eğer sadece yazdırılabilir sürümde görünmesini istediğiniz bir şey varsa, o içeriği de <includeonly>...</includeonly> etiketleri arasında yazın. Unutmayın ki bu etiketler arasına yazacağınız şeyler önizleme penceresinde de görünmez. Bu yüzden metni düzenleyeceğiniz zaman Vikikitap:deneme tahtasına kopyalayıp orada düzenledikten sonra tekrar eski yerine kopyalayabilirsiniz.

Yazdırılabilir sürüm için ayrı sayfalar oluşturmak

Özetle:

1. Kitap Adı/Yazdırılabilir sürüm isimli bir sayfa oluşturun ve kitabın ana sayfasına {{yazdırılabilir sürüm}} şablonunu koyun.
2. Oluşturduğunuz sayfanın başına {{yazdırılabilir sürüm bildirimi|Kitap Adı|Kitap Adı/Yazdırılabilir sürüm}} şablonunu ekleyin.
3. Kitabın içindekiler listesini sıralı olarak kopyalayın.
4. Kitabın her bir bölümüne bağlantı verin ama bağlantı verirken kullandığımız [[ ve ]] yerine {{ ve }} kullanın.

   = Bölüm adı =

   {{Kitap Adı/Bölüm adı}}

Kitabın içindekiler listesi dışında hiçbir metni yazdırılabilir sürüme kopyalamayın.

Kitaptan bağlantı vermek

Kitabın kapağından veya içindekiler sayfasından kitabın yazdırılabilir sürümüne bağlantı vermek için {{Yazdırılabilir sürüm}} şablonunu kullanabilirsiniz. İsmi Kitap olan bir kitabın yazdırılabilir sürümünün bağlantısı bu şablonda varsayılan olarak Kitap/Yazdırılabilir sürüm şeklindedir. Şablon yanda gösterildiği gibi görünür. Bazı kitapların birden fazla yazdırılabilir sürümü olabilir. Böyle durumlarda hepsine de bağlantı vermeniz gerekir. Daha fazla bilgi için Vikikitap:Yerel biçem rehberleri#Yazdırılabilir sürümler sayfasına bakın.

Uzun yazdırılabilir sürümler

Bazen yazdırılabilir sürümler aşırı uzun olabiliyor. Şayet böyle bir durumla karşılaşırsanız Kitap/Yazdırılabilir sürüm/Bölüm 1 Kitap/Yazdırılabilir sürüm/Bölüm 2 gibi parçalara bölebilirsiniz.

Telif hakkı sorunları

Kitap içinde kullanılan adil kullanım resimleri, adil kullanım telif hakkı kanunu olmayan birçok ülkede kitapla birlikte bastırılamaz. Adil kullanımla ilgili yasası bulunan ülkelerde bile bu resimlerler ilgili kısıtlamalar vardır (örneğin basılı kitabın kar amacıyla veya kârsız ticari satışıyla ilgili). Bundan dolayı mümkünse adil kulanım resimlerini kullanmaktan her zaman kaçının ve bu resimler özgür olan alternatifleriyle değiştirin (bu resimler için Wikimedia Commons'a bakabilirsiniz). Eğer adil kullaım resmi koymak zorunda kaldıysanız, bu resimler kitabın yazdırılabilir sürümünden çıkarın. Mesela bu resimleri yukarıda açıklanan noprint yöntemiyle hariç tutabilirsiniz.

Lütfen birçok "özgür" resmi kullanırken üreticilerine atıfta bulunmanız grektiğini unutmayın. Çevrimiçi kitaplarda her resmin açıklama sayfasından atıfta bulunuluyor. Fakat basılı kitaplarda, bu tür resimler için açık bir şekilde atıfta bulunmalısınız. Aslında tüm resimler için atıfta bulunmak da faydalı olacaktır.

Bastırılmış kitapların kullanımı

Basılı Vikikitapları özgürce kullanabilir kopyalayabilir ve satabilirsiniz. Yazarlardan izin almak veya onlarla kârınızı paylaşmak zorunda değilsiniz (daha fazla bilgi için ayrıntılar). Unutmayın ki Vikikitap'ta telifli içerik bulundurur, ve bu içeriğin telif hakları yazarlarına aittir Vikimedya Vakfına ait değil. Bu telifli içeriği özgürce kullanabilirsiniz çünkü yazarlar buraya katkıda bulunarak katkılarını Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported Lisansı ve GÖBL şartları altında kullanmanıza izin vermiş bulunuyor. Please read that license carefully if you plan on distributing Wikibooks content for the terms of use.

If you want to have the content available under different terms, you have to contact all of the contributors to the Wikibook for permission, which may present some problems if you can't get ahold of some of them. A very few Wikibooks are also available under a dual-licensing arrangement subject to different terms as well. This should be clearly marked and noted on the front page of the Wikibook.

PDF versions

It's easy to create a rudimentary PDF file from a print version. You can use freely available software like OpenOffice.org or PDFCreator, and proprietary software such as Microsoft Word or Adobe Acrobat.

Unfortunately the "print versions" do not contain proper pagination. Pagination, paginated tables of contents and indexes are added by editing the print version with a word processor and creating a PDF File. Save the print version to your own computer as "web page complete" and use the HTML-compatible word processor of your choice to paginate the book. In Microsoft Word, this can automatically be done for you by selecting Insert > Field > Index and Tables > TOC. The word-processed document can then be converted to PDF using OpenOffice.org or PDFCreator.

Tips: cut the book into numerous small HTML files using 'Wordpad' as a text editor if it will not convert to your word processor format. This allows you to locate offending sections etc. Small books can be copied to the clipboard and then pasted into your word processor. (see Talk for more tips).

Also a ready to publish "print version" takes as much effort as creating the book in the first place. There is an entire field out there, including Typesetting and Desktop Publishing, that deals with the subject. And there are dedicated programs like Adobe InDesign, Scribus, and LaTeX/TeX that are specifically made for the task of typesetting. Microsoft Word is suitable for the task, but anyone who plans on doing it in the long term will appreciate the advanced features like kerning, ligatures, word stretching and automatic quality justification algorithms that these programs offer. For example, LaTeX automatically generates Table of Contents and Indices for you.

PDF files can be uploaded to Wikimedia Commons just like images. But remember: don't link to PDF like this: [[File:File.pdf]]. This causes the entire PDF to be downloaded when loading the page. Use [[:File:File.pdf]] — this will link to the PDF's description page — or [[Media:File.pdf]] for a direct download link. Remember to tag the file as GFDL and include the edition number in the comment. Also remember not to use a simple URL link to download the PDF, because the PDF will be shown in unused images list. Instead, use Media: link (for instance: [[Media:Special_Relativity.pdf]]).

PDF files could previously be uploaded to Wikibooks but new files are now uploaded to Commons. If there is an existing PDF file in Wikibooks, this can be updated by the creator but not other users. If a different user wants to update a PDF file, the existing Wikibooks version will need to be deleted by an administrator for [[:File:file.pdf]] to point to the new version. Alternatively, the new PDF file can be given a different name.

A collection of a book's pages can be downloaded on-demand as a PDF file as well. See Help:Collections for details.

Tips on PDF versions

Some lingo first of all. 12 points to a pica, 6 pica to an inch. Points usually measure vertical distance, pica usually measure horizontal distance. For example, the height of fonts are measured in points. Size 12 Roman font is about 12 points high. The width of columns are usually measured in pica.

• Golden Rule: Rules in layout and art ain't rules. If it looks good, then do it. Think of these as guidelines if you don't know where to start.
• Keep things consistent. Use templates in GUI based programs like Word or InDesign, or use macros in LaTeX to keep pages as a whole consistent.
  • Keep consistent spacing between lines. Usually 120% of the size of the font is used for paragraph reading. For example, size 12 font is spaced by ~14 points. Size 14 font would be spaced by ~16 points. Headlines, nameplates, and so forth don't follow this rule. Only body-text.
  • When there is a picture, make sure the space between the words and the start of the picture is consistent. If it is inlined with the text, make sure all 3 or 4 sides of the picture are consistently spaced from the text. If the picture has its own space, say, centered with a caption, make sure the caption is consistently placed, along with the spaces away from the text above the picture as well as below.
• Don't do full justification unless it looks good! When you do full justification with an inadequate program, you easily can get "rivers" of whitespace that is distracting for the reader. Programs with better justification algorithms, like LaTeX or InDesign may still mess up if the columns are too narrow. The best solution is usually to change the wording of the paragraph, but switching to ragged right or increasing the column width helps as well.
• Hyphenation should only occur in full justification (both left side and right side lined up). Hyphenation in ragged right looks strange, and thoughts and words can get lost as the reader looks for the next line.
• Don't bold too many things. Bold can get in the way of your text in ways that softer italic emphasis doesn't. It is fine to bold headlines or other attention grabbers, but in the body text, try with soft italics first.
• If doing a complicated layout, try the 5 column layout (don't actually use 5 columns. Maybe merge the right 3, and merge the 2 left side columns for notes. Or merge 3 columns to inline a picture in the middle of the page), or the artists rule of 3 to create a layout.
• Know the difference between the hyphen, endash, and emdash. Emdash is the longest, and is used in as a punctuation mark. Endash is used as "to" between numbers. Hyphens are usually the shortest and connect words between lines and compound words.
• Finally: Read the PDF when you are done! Frequent trouble spots are tables, pictures, and the text around large headings. Keep an eye out for widows and orphans, or words on their own lines, or on the next page when a paragraph ends. Don't be afraid to change the words of a paragraph to fit the layout, in fact, it has to be done frequently.
• Hagindaz created a template: PDF template.sxw for OpenOffice for creating PDF versions. Example of OpenOffice.org document.

Tools

• WikiType is a web-based tool that passes over the book tree and generates a PDF in either full or e-book size (including table of contents)
• Wiki2LaTeX converter (Java application)
• Derbeth's Print Version Creator is a small web-based tool taking table of contents of a wikibook and producing text file with wikicode of print version of a book