Osmanlıca/Masdarlar

Arapça fiiller, Osmanlıca'ya doğrudan geçmez. "Masdar" denilen isimleşmiş hâlleri geçer. Masdarlar, şekillerine göre 4'e ayrılırlar:

Sülasi Mücerred Masdarlar
Mimli Masdarlar
Mezidün Fih Masdarlar
Mecul Masdarlar

Bu makalede bu masdarları inceleyeceğiz

Sülasi Mücerred Masdarlar

Sülasi köklerin başlarına bir harf eklemeden elde edilen masdarlara sülasi mücerred masdarlar denir. Bu masdarlar, fiillerin en temel anlamını taşırlar. Bu tür masdarların 30'a yakın vezni vardır, bunların en sık kullanılanları aşağıdadır:

Vezin	Latin Harfleriyle	Örnekler
فَعْلْ	faˁl	<أمر> (emr), <ترك> (terk), <ذوق> (ẕevḳ), <فرق> (farḳ), <حرب> (ḥarb), <حرف> (ḥarf), <ردّ> (redd), <ضمّ> (zamm), <فنّ> (fenn), <نبض> (nabz), <وصف> (vaṡf)
فِعْلْ	fiˁl	<فعل> (fi'l), <علم> ('ilm), <زكر> (zikr), <جسم> (cism), <فكر> (fikr), <طبّ> (tıbb), <اذن> (iẕn), <عرق> ('ırḳ), <شعر> (şi'r)
فُعْلْ	fuˁl	<حكم> (ḥükm), <ظلم> (zulm), <عمر> ('ömr), <فحش> (fuḥş), <شكر> (şükr), <لطف> (lütf), <جرم> (cürm)
فَعَلْ	faˁal	<شفق> (şafaḳ), <شرف> (şeref), <وطن> (vatan), <خبر> (haber), <غضب> (gazab), <نظر> (nazar), <هدف> (hedef), <أبد> (ebed), <ضرر> (zarar)
فَعَالْ	faˁâl	<دوام> (devâm), <زوال> (zevâl), <خیال> (hayâl), <سلام> (selâm), <أذان> (eẕân), <جزا> (cezâ), <كباب> (kebâb)
فُعُولْ	fuˁûl	<سكون> (sükûn), <وجود> (vücûd), <هجوم> (hücûm), <لزوم> (lüzûm), <غرور> (gurûr), <حضور> (ḥuzûr), <دخول> (duhûl), <خروج> (hurûc)
فَعْلَة	faˁle(t)	<ضربه> (ḍarbe), <فضله> (fazla), <غفلت> (gaflet), <رغبت> (rağbet), <رحمت> (raḥmet), <نفرت> (nefret)
فِعْلَة	fiˁle(t)	<ذلّت> (ẕillet), <دقّت> (diḳḳat), <فقره> (fıḳra), <قسمت> (ḳısmet), <شركت> (şirket), <ملّت> (millet)
فُعْلَة	fuˁle(t)	<نسخه> (nüsha), <رتبه> (rütbe), <شبهه> (şübhe), <شهرت> (şöhret)
فَعَالَة	faˁâle(t)	<جسارت> (cesâret), <شهادت> (şehâdet), <كهانت> (kehânet), <فراغت> (ferâgat), <وكالت> (vekâlet)
فِعَالَة	fiˁâle(t)	<شكایت> (şikâyet), <جنایت> (cinâyet), <سیاست> (siyâset), <ضیافت> (ziyâfet), <زیارت> (ziyâret)
فُعُولَة	fuˁûle(t)	<سكونت> (sükûnet), <حكومت> (ḥükûmet), <خشونت> (huşûnet), <رطوبت> (rutûbet)
فِعْلَان	fiˁlân	<عصیان> ('iṡyân), <عرفان> ('irfân), <وجدان> (vicdân), <رضوان> (rıḍvân)
فُعْلَان	fuˁlân	<بحران> (buḥrân), <شكران> (şükrân), <خسران> (hüsrân)
فَعَلَان	faˁalân	<هیجان> (heyecân), <جریان> (cereyân), <غلیان> (galeyân)

Hangi fiilin hangi vezinde masdar oluşturacağı çoğunlukla semaidir, yani belirli bir kurala bağlı değildir. Ancak, kesin bir şey söylemek mümkün olmasa da bazı kaideler mevcuttur.

Faˁl veznindeki masdarlar genellikle geçişli (müteaddi) olur.
- سوق (bir şeyi sevk etmek)
- ضرب (bir şeyi darb etmek)
- ترك (bir şeyi terk etmek)
Fuˁûl, fuˁûle(t) ve faˁalân veznindeki masdarlar genellikle geçişsiz (lazım) olur.
- وجود (bulunmak)
- سكون (sessiz olmak)
- دخول (girmek)
- خروج (çıkmak)
- رتوبت (yaş olmak)
- جریان (akmak)
- طیران (uçmak)
Kötü şeylerden bahsetmek için fuˁl vezni kullanılır.
- ظلم
- فحش
- جرم
Faˁle(t) vezni, bir eylemin 1 kere yapıldığını belirtmek için kullanılabilir.
- ضربه → ضرب
- جلسه → جلوس
Renkler genellikle fuˁle(t) vezninde olur.
- حمرت (kırmızılık)
- سمرت (esmerlik)
- صفرت (sarılık)
Hastalıklardan bahsetmek için sık sık faˁal vezni kullanılır.
- تعب (yorgunluk)
- وجع (ağrı)
- عرج (topallık)
- عمل (ishal)
Fiˁâle(t) ve faˁâle(t) vezni sık sık sanat, makam veya meslek belirtmek için kullanılır.
- تجارت
- ریاست
- خطابت
- ولایت
- نظارت
Akrabalık bildirmek için fuˁûle(t) vezni kullanılır.
- أبوّت (babalık)
- أمومت (annelik)
- عمومت (amcalık)
- أخوّت (kardeşlik)
Faˁalân vezni çoğunlukla hareket, ıztırap veya değişim bildirir.
- طیران (uçmak)
- جریان (akmak)
- غلیان (kaynamak)

Mimli Masdarlar

Başına م (mim) harfi eklenerek yapılan masdarlara mimli masdarlar denir. Bunların en sık kullanılan 4 vezni vardır.

Vezin	Latin Harfleriyle	Örnekler
مَفْعَلْ	mefˁal	<مقسد> (maḳsad), <مسلك> (meslek), <مبلغ> (meblağ), <مذهب> (meẕheb), <مصرف> (maṡraf)
مَفْعَلَة	mefˁale(t)	<مشغله> (meşgale), <مسأله> (mesele), <مشورت> (meşveret)
مَفْعِلْ	mefˁil	<منطق> (mevlid), <مولد> (mantıḳ)
مَفْعِلَة	mefˁile(t)	<مغفرت> (mağfiret), <معرفت> (ma'rifet), <معذرت> (ma'ẕiret)

İlerleyen makalelerde görüleceği gibi bu vezinler ayrıca ism-i zaman ve mekân da yapmaktadır.

Muzâaf (son iki ünsüzü aynı) köklerde tekrarlanan harfler birleşir; محلّ (mahall), محبّت (mahabbet) örneklerindeki gibi.

Mefˁil ve mefˁile(t) vezni çoğu zaman misâl (ilk ünsüzü vav olan) kökler tarafından kullanılır. Ecvef (ortadaki ünsüzü vav veya ye olan) köklerde ortadaki ünsüz düşer, onun yerine ikinci hecedeki ünsüz uzatılır; مجاز (mecâz, جواز kökünden), مسافه (mesâfe, س و ف kökünden), معیشت (maˁîşet, ع ی ش kökünden) örneklerindeki gibi.

Mezidün Fih Masdarlar

Mezidün Fih masdarlar, yukarıda anlatılan masdarlardan farkı olmak üzere fiilin anlamında önemli bir değişikliğe sebep olurlar. Türkçede 4 çatı vardır; edilgen, ettirgen, dönüşlü ve işteş. Arapçada bu çatılar, Mezidün Fih masdarlar yoluyla elde edilir.

Müteaddi yani geçişli masdarlar, bir nesneye sahiptirler.
Lazım yani geçişsiz masdarlar, nesnesizdirler.
Mutavaat yani dönüşlülük ise nesnenin özneyle aynı olduğu anlamına gelir. Müteaddi masdarlardan türer.
Müşareket yani işteşlik ise, özne ve nesnenin bir işi karşılıklı yaptığı anlamına gelir.

Bu vezinler, aşağıda verilmiştir.

ˀifˁâl vezni

إِفْعَالْ

ˀifˁâl vezni, geçişsiz sülasi mücerred masdarları geçişli yapar. Geçişli masdarları ise bir derece daha geçişli yapar. Bazen, geçişli sülasi mücerred masdarlarla aynı anlama sahip olabilir.

S. Mücerred	<دخول> (duhûl)	<صرف> (ṡarf)	<خروج> (hurûc)	<سكون> (sükûn)	<مشغله> (meşgale)	<سلام> (selâm)	<خبر> (haber)	<جمع> (cem')	<بلوغ> (bülûğ)
ˀifˁâl Vezni	<ادخال> (idhâl)	<اصراف> (iṡrâf)	<اخراج> (ihrâc)	<اسكان> (iskân)	<اشغال> (işgâl)	<اسلام> (islâm)	<اخبار> (ihbâr)	<اجماع> (icmâ')	<ابلاغ> (iblâğ)

Düzensizlikler

İlk ünsüz و (Vav) veya ء (Hemze) ise ilk ünsüz ی (Ye)'ye dönüşür.

S. Mücerred	<وجود> (vücûd)	<أمانت> (emânet)	<وضوح> (vuzûḥ)	<وجیبه> (vecîbe)
ˀifˁâl Vezni	<ایجاد> (îcâd)	<ایمان> (îmân)	<ایضاح> (îzâḥ)	<ایجاب> (îcâb)

İkinci ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda, ikinci ünsüz düşer ve sona -ة eki eklenerek kelime müennes yapılır.

S. Mücerred	<زوال> (zevâl)	<دور> (devr)	<فائده> (fâide)	<عونه> ('avene)	<حال> (ḥâl)	<ضیافت> (ziyâfet)	<جواز> (cevâz)	<دوام> (devâm)
ˀifˁâl Vezni	<ازاله> (izâle)	<اداره> (idâre)	<افاده> (ifâde)	<اعانه> (i'âne)	<احاله> (iḥâle)	<اضافه> (izâfe)	<اجازت> (icâzet)	<ادامه> (idâme)

Son ünlünün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda ise son ünlü ء (Hemze)'ye dönüşür, ama Osmanlıcada nadiren yazılır.

S. Mücerred	<لغو> (lağv)	<وفا> (vefâ)	<عطیه> ('atiye)
ˀifˁâl Vezni	<الغا> (ilgâ)	<ایفا> (îfâ)	<اعطا> (i'tâ)

Tefˁîl Vezni

تَفْعِیلْ

Tefˁîl vezni de, ˀifˁâl vezni gibi kelimeleri geçişli yapar.

S. Mücerred	<علم> ('ilm)	<سكون> (sükûn)	<سلام> (selâm)	<نظم> (nazm)	<درس> (ders)	<عجله> ('acele)	<شرف> (şeref)	<كبر> (kibr)	<أمانت> (emânet)
Tefˁîl Vezni	<تعلیم> (ta'lîm)	<تسكین> (teskîn)	<تسلیم> (teslîm)	<تنظیم> (tanzîm)	<تدریس> (tedrîs)	<تعجیل> (ta'cîl)	<تشریف> (teşrîf)	<تكبیر> (tekbîr)	<تأمین> (temîn)

Ayrıca, bir şeyi bir şekilde kabul etmek, bulmak, görmek gibi anlamlar için de tefˁîl vezni kullanılır. Bir şeyin oluştuğu şeyi göstermek için de tefˁîl vezni kullanılır.

S. Mücerred	<صدق> (ṡıdḳ)	<جهالت> (cehâlet)	<حسن> (ḥüsn)	<شكل> (şekl)
Tefˁîl Vezni	<تصدیق> (taṡdîḳ)	<تجهیل> (techîl)	<تحسین> (taḥsîn)	<تشكیل> (teşkîl)

Sayılar, tefˁîl veznine sokularak o sayıya bölmek, ayırmak anlamı elde edilebilir.

Sayı	<واحد> (vâḥid)	<ثلاثه> (selâse)	<أربعه> (serba'a)	<خمسه> (hamse)
Tefˁîl Vezni	<توحید> (tevḥîd)	<تثلیث> (teslîs)	<تربیع> (terbî')	<تخمیس> (tahmîs)

Bazı özel dinî ifadeleri söylemek anlamında da tefˁîl vezni kullanılır.

<تكبیر> (tekbîr)

<تهلیل> (tehlîl)

<تحمید> (taḥmîd)

<تسبیح> (tesbîḥ)

Düzensizlikler

Tefˁîl vezninde tek düzensizlik, son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olduğu durumlardadır. Bu durumlarda, Vav veya Ye'nin yerine bir ة (Yuvarlak Te) gelir.

S. Mücerred	<وصایت> (veṡâyet)	<خلا> (helâ)	<اثنان> (isnân)	<أدا> (edâ)
Tefˁîl Vezni	<توصیه> (tavṡiye)	<تخلیه> (tahliye)	<تثنیه> (tesniye)	<تأدیه> (tediye)

Az sayıda Vav veya Ye içermeyen kökler de düzensiz bir şekilde müennes olurlar.

S. Mücerred	<هلاك> (helâk)	-
Tefˁîl Vezni	<تهلكه> (tehlike)	<تجربه> (tecribe)

Müfâˁale(t) vezni

مُفَاعَلَة

Bu vezin müşareket (işteşlik), yani bir eylemin iki veya daha fazla kişi arasında yapıldığını belirtmek için kullanılır. Bazen bir eylemin devamlı gerçekleştiğini göstermek için kullanılır.

S. Mücerred	<زكر> (zikr)	<حرب> (ḥarb)	<خبر> (haber)	<ترك> (terk)	<نظر> (nazar)	<لزوم> (lüzûm)	<دوام> (devâm)
Müfâˁale Vezni	<مزاكره> (müzâkere)	<محاربه> (muḥârebe)	<مخبره> (muhâbere)	<متاركه> (mütâreke)	<مناظره> (münâzara)	<ملازمت> (mülâzeme)	<مداومت> (müdâveme)

Bazen ise sülasi mücerret masdarlarla eş anlamlıdır.

S. Mücerred	<خفظ> (hıfz)	<سفر> (sefer)	<طلب> (taleb)	<شهادت> (şehâdet)	<هجرت> (hicret)
Müfâˁale Vezni	<مخافزه> (muhâfaza)	<مسافرت> (müsâferet)	<مطالبه> (mutâlebe)	<مشاهده> (müşâhede)	<مهاجرت> (mühâceret)

Bazen de işteşlik dışında başka anlamları ifade etmek için de kullanılır. Bu şekilde hem geçişli, hem de geçişsiz olabilir.

S. Mücerred	<عمل> ('amel)	<عونه> ('avene)	<عین> ('ayn)	<بلوغ> (bülûğ)	<نسبت> (nisbet)	<طبق> (tabaḳ)	<حساب> (ḥesâb)
Müfâˁale Vezni	<معامله> (mu'âmele)	<معاونت> (mu'âvenet)	<معاینه> (mu'âyene)	<مبالغه> (mübâlağa)	<مناسبت> (münâsebet)	<مطابقت> (mutâbaḳat)	<محاسبه> (muḥâsebe)

Düzensizlikler

Son harfin و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda ا (elif)'e dönüşür.

S. Mücerred	<جزا> (cezâ)	<كفایت> (kifâyet)	<سویه> (seviye)
Müfâˁale Vezni	<مجازات> (mücâzât)	<مكافات> (mükâfât)	<مساوات> (müsâvât)

Son iki ünsüzün aynı olması durumunda aralarındaki ünlü düşer. Örnek eklenecektir

Tefeˁˁul Vezni

تَفَعُّلْ

Bu vezin, tefˁîl veznindeki masdarları dönüşlü yapar.

S. Mücerred	<علم> ('ilm)	<بلوغ> (bülûğ)	<سلام> (selâm)	<شكل> (şekl)	<قدم> (ḳıdem)	<عین> ('ayn)	<شرف> (şeref)	<كبر> (kibr)	<أثر> (eser)
Tefˁîl Vezni	<تعلیم> (ta'lîm)	<تبلیغ> (teblîğ)	<تسلیم> (teslîm)	<تشكیل> (teşkîl)	<تقدیم> (taḳdîm)	<تعیین> (ta'yîn)	<تشریف> (teşrîf)	<تكبیر> (tekbîr)	<تأثیر> (tesîr)
Tefeˁˁul Vezni	<تعلم> (ta'allüm)	<تبلغ> (tebellüğ)	<تسلم> (tesellüm)	<تشكل> (teşekkül)	<تقدم> (taḳaddüm)	<تعین> (ta'ayyün)	<تشرف> (teşerrüf)	<تكبر> (tekebbür)	<تأثر> (teessür)

Ancak bu vezinde var olan her masdarın tefˁîl vezni Türkçede kullanılmaz.

S. Mücerred	<شكر> (şükr)	<حال> (ḥâl)	<خیال> (hayâl)	<حمل> (ḥaml)
Tefeˁˁul Vezni	<تشكر> (teşekkür)	<تحول> (taḥavvül)	<تخیل> (tahayyül)	<تحمل> (taḥammül)

Düzensizlikler

Son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda yerine ye gelir, bir önceki ünsüzün harekesi de Esre'ye çevrilir.

S. Mücerred	<منی> (menî)	<جلا> (cilâ)
Tefeˁˁul Vezni	<تمنی> (temennî)	<تجلی> (tecellî)

Tefâˁul Vezni

تَفَاعُلْ

Bu vezin müfâˁale veznindeki masdarları dönüşlü, sülasi mücerret masdarları da işteş yapar. Bazen isimler bu vezne sokulup Türkçedeki -laşma/-leşme eki gibi fiilleştirilir. Bazen de fiilin samimi olmadığını veya yapmacık olduğu anlamı katar.

S. Mücerred	<جهالت> (cehâlet)	<غفلت> (gaflet)	<بارز> (bâriz)	<وضع> (vaz')	<قبول> (ḳabûl)	<عمل> ('amel)	<عونه> ('avene)	-	<نسبت> (nisbet)
Müfâˁale Vezni	-	-	-	-	-	<معامله> (mu'âmele)	<معاونت> (mu'âvenet)	<موافقت> (muvâfaḳat)	<مناسبت> (münâsebet)
Tefâˁul Vezni	<تجاهل> (tecâhül)	<تغافل> (tegâfül)	<تبارز> (tebârüz)	<تواضع> (tevâzu')	<تقابل> (teḳâbül)	<تعامل> (te'âmül)	<تعاون> (te'âvün)	<توافق> (tevâfuḳ)	<تناسب> (tenâsüb)

Düzensizlikler

Tefeˁˁul vezni ile aynı şekilde, son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda Vav ise Ye'ye çevrilir, ve sondan ikinci ünsüzün harekesi Esre yapılır.

S. Mücerred	<دوا> (devâ)	<عالی> ('alî)
Tefâˁul Vezni	<تداوی> (tedâvî)	<تعالی> (te'âlî)

ˀiftiˁâl Vezni

إِفْتِعَالْ

ˀiftiˁâl vezni, çoğunluka dönüşlü masdarlar yapmak için kullanılır. Bazen beklenmedik anlamlara da sebep olabilir, bazen de sülasi mücerret masdarlarla da eş anlamlı olabilir. Çok sık kullanılan bir vezindir.

S. Mücerred	<رجوع> (rücû')	<لزوم> (lüzûm)	<نقل> (naḳl)	<قدرت> (ḳudret)	<نظم> (nazm)	<جمع> (cem')	<خصوص> (huṡûṡ)	<حساب> (ḥesâb)	<مشغله> (meşgale)
ˀiftiˁâl Vezni	<ارتجاع> (irticâ')	<التزام> (iltizâm)	<انتقال> (intiḳâl)	<اقتدار> (iḳtidâr)	<انتظام> (intizâm)	<اجتماع> (ictimâ')	<اختصاص> (ihtiṡâṡ)	<احتساب> (meşgale)	<اشتغال> (iştigâl)

Düzensizlikler

Eklenen ت (Te) harfi, ilk ünsüze göre değişime uğrar.

İlk ünsüzün ص (Sad), ض (Dad) veya ط (Tı) olması durumunda, ت (Te) yerine ط (Tı) harfi ilave edilir.
İlk ünsüzün ز (Ze) veya د (Dal) olması durumunda, ت (Te) yerine د (Dal) harfi ilave edilir.
İlk ünsüz و (Vav) ise düşer, onun yerine ت (Te)'nin üstüne şedde gelir.
İlk ünsüz ء (Hemze) ise ی (Ye)'ye dönüşür.

S. Mücerred	<ضرب> (ḍarb)	<صلح> (ṡulḥ)	<طرد> (tard)	<زحمت> (zaḥmet)	<دعوت> (da'vet)	<وحدت> (vaḥdet)	<ألفت> (ülfet)
ˀiftiˁâl Vezni	<اضطراب> (ıztırâb)	<اصطلاح> (ıṡtılâḥ)	<اطّراد> (ıttırâd)	<ازدحام> (izdiḥâm)	<ادّعا> (iddi'â)	<اتّحاد> (ittiḥâd)	<ایتلاف> (îtilâf)

İkinci ünsüzün و (Vav) olması durumunda ی (Ye)'ye dönüşür. Ancak kökte başka bir düzensizlik daha varsa bu gerçekleşmez.

S. Mücerred	<عودت> ('avdet)	<شوق> (şevḳ)
ˀiftiˁâl Vezni	<اعتیاد> (i'tiyâd)	<اشتیاق> (iştiyâḳ)

S. Mücerred	<سویه> (seviye)	<زوج> (zevc)
ˀiftiˁâl Vezni	<استوا> (istivâ)	<ازدواج> (izdivâc)

Üçüncü ünlü و (Vav) veya ی (Ye) ise ء (Hemze)'ye dönüşür, bu da Osmanlıcada çoğu zaman yazılmaz.

S. Mücerred	<بلا> (belâ)	<عنایت> ('inâyet)	<نحایت> (niḥâyet)	<كفایت> (kifâyet)	<دعوت> (da'vet)
ˀiftiˁâl Vezni	<ابتلا> (ibtilâ)	<اعتنا> (i'tinâ)	<انتحا> (intiḥâ)	<اكتفا> (iktifâ)	<ادّعا> (iddi'â)

ˀinfiˁâl Vezni

إِنْفِعَالْ

Bu vezin pasif, kendiliğinden olan ve geçişsiz masdarlar yapmak için kullanılır.

S. Mücerred	<فعل> (fi'l)	<كشف> (keşf)	<حلّ> (ḥall)	<حصر> (ḥaṡr)	<قلب> (ḳalb)	<طبع> (tab')	<طبق> (tabaḳ)
ˀinfiˁâl Vezni	<انفعال> (infi'âl)	<انكشاف> (inkişâf)	<انحلال> (inḥilâl)	<انحصار> (inḥiṡâr)	<انقلاب> (inḳılâb)	<انطباع> (intiba')	<انطباق> (intibâḳ)

Düzensizlikler

İkinci ünsüzün و (Vav) olması durumunda ی (Ye)'ye dönüşür. Kökte başka bir düzensizlik varsa bu gerçekleşmez.

S. Mücerred	<سوق> (sevḳ)	<زاویه> (zâviye)
ˀinfiˁâl Vezni	<انسیاق> (insiyâḳ)	<انزوا> (inzivâ)

Son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda son ünsüz ء (Hemze)'ye dönüşür, bu da Osmanlıcada çoğu zaman yazılmaz.

S. Mücerred	<زاویه> (zâviye)
ˀinfiâl Vezni	<انزوا> (inzivâ)

ˀistifˁâl Vezni

إِسْتِفْعَالْ

Bir eylemi yapmayı istemek, veya arzulamak anlamı katar. Bazen de bir masdara "olduğu gibi kabul etmek" anlamı katar.

S. Mücerred	<ثقلت> (sıḳlet)	<لزوم> (lüzûm)	<خروج> (hurûc)	<حكم> (ḥükm)	<عمل> ('amel)	<حسن> (ḥüsn)	<خفیف> (hafîf)	<كشف> (keşf)	<خبر> (haber)
ˀistifˁâl Vezni	<استثقال> (istisḳâl)	<استلزام> (istilzâm)	<استخراج> (istihrâc)	<استحكام> (istiḥkâm)	<استعمال> (isti'mâl)	<استحسان> (istiḥsân)	<استخفاف> (istihfâf)	<استكشاف> (istikşâf)	<استخبار> (istihbâr)

Düzensizlikler

Bu veznin düzensizlikleri, ˀifˁâl vezninin düzensizlikleriyle aynıdır.

S. Mücerred	<وضوح> (vuzûḥ)	<ولایت> (velâyet)	<اذن> (iẕn)	<راحت> (râḥat)	<فائده> (fâide)	<حال> (ḥâl)	<عفو> ('afv)	<منی> (menî)	<غنا> (gınâ)
ˀistifˁâl Vezni	<استیضاح> (istîzâḥ)	<استیلا> (istîlâ)	<استیذان> (istîẕân)	<استراحت> (istirâḥat)	<استفاده> (istifâde)	<استحاله> (istiḥâle)	<استعفا> (isti'fâ)	<استمنا> (istimnâ)	<استغنا> (istiğnâ)

Mecul Masdarlar

İsimlerin sonuna یة (-iye(t)) eki gelerek elde edilen masdarlara mecul masdarlar denir.

Yalın	<مشغول> (meşgûl)	<جاهل> (câhil)	<مدنی> (medenî)	<اسلام> (islâm)	<انسان> (insân)
Mecul Masdar	<مشغولیت> (meşgûliyet)	<جاهلیت> (câhiliyet)	<مدنیت> (medeniyet)	<اسلامیت> (islâmiyet)	<انسانیت> (insâniyet)

Osmanlıca İçindekiler
Giriş - Alfabe - Metinler
	İmlâ	Kelime Bilgisi
Türkçe Unsurlar	Ünlüler Ünsüzler Ekler	Kefli Kelimeler Basit Bağlaçlar Zamirler Zarflar
Arapça ve Farsça Unsurlar	Ses Bilgisi Vezinler Masdarlar İsm-i Fâil ve Mefûller Türemiş İsimler İsmin çekimlenmesi Tamlamalar	Harf-i Cerler Farsça Ekler Bağlaçlar Farsça ve Arapça Sayılar